Wykonywanie różnego rodzaju zabiegów medycznych lub kosmetycznych niesie za sobą ryzyko zakażenia. Z tego powodu wszystkie narzędzia muszą być odpowiednio przygotowane do tego typu operacji. Ze względów bezpieczeństwa przed każdym zabiegiem niezwykle ważna jest ich sterylizacja oraz dezynfekcja. Sterylizacja to proces niszczenia drobnoustrojów każdego rodzaju (zarówno formy wegetatywne, jak i zarodniki). Jest to niezbędne działanie przed każdym zabiegiem kosmetycznym lub też medycznym. Proces ten możliwy jest dzięki narzędziom, takim jak sterylizatory medyczne.
Sterylizatory medyczne – rodzaje oraz zasady działania
Sterylizatory medyczne dzielą się na wiele odmiennych typów, które różnią się od siebie zasadą działania oraz funkcjonalnością. Najczęściej stosowaną metodą sterylizacji jest proces z użyciem autoklawów, które pod wpływem gorącej pary wodnej pod wysokim ciśnieniem zabijają wszelkie drobnoustroje. Niezbędnym warunkiem do przeprowadzenia sterylizacji w ten sposób jest utworzenie w próżni odpowiednich warunków, czyli temperatury 121 stopni Celsjusza oraz ciśnienia jednej atmosfery lub 134 stopni Celsjusza i ciśnienia dwóch atmosfer. Niezwykle istotne jest też utrzymanie próżni w komorze. Czas sterylizacji należy liczyć dopiero od momentu uzyskania odpowiedniej temperatury. Po zakończeniu procesu przedmioty najlepiej pozostawić w komorze na kilkanaście minut w celu ich ostygnięcia i wysuszenia.
Innym sposobem wyjaławiania jest sterylizator suchy. Proces przeprowadzany jest przy pomocy urządzenia zwanego suszarką (sterylizator na suche powietrze), w którym osiągana jest temperatura od 160 do 200 stopni Celsjusza. Sterylizator suchy stosuje się na powierzchnie, które nie mogą być poddawane wysokiemu ciśnieniu (między innymi pudry, oleje czy różnego rodzaju materiały oleiste). Ważna jest także dbałość o suchość materiału poddawanego sterylizacji oraz niewliczanie czasu nagrzewania komory do całkowitego czasu ekspozycji materiału.
Skutecznym rozwiązaniem jest w tym przypadku też korzystanie z urządzenia o nazwie sterylizator grawitacyjny. Wyjaławia on proste narzędzia i przedmioty, które nie mają skomplikowanej budowy (np. płyny w butelkach laboratoryjnych). Podczas jego pracy nie jest wymagane wytworzenie próżni w komorze. Podgrzana para wodna wyjaławia przedmioty zaledwie po odpowietrzeniu. Zaletą tego rozwiązania jest przede wszystkim niska cena. Sterylizator grawitacyjny ma jednak ograniczone zastosowanie.
Warto dodać, że przy sterylizacji należy zadbać o uprzednie zdezynfekowanie przedmiotów poddawanych wyjaławianiu oraz pamiętać o ich wysuszeniu i zapakowaniu po zakończeniu sterylizacji. Oczywiście ważna jest kontrola parametrów, takich jak ciśnienie, temperatura oraz czas. Wyjałowione przedmioty należy ponadto odpowiednio zapakować i przechowywać.
Inne metody sterylizacji
Powszechnie znane są również metody sterylizacji różnego rodzaju gazami. Do tego typu metod stosowane są na przykład tlenek etylu w mieszaninie dwutlenku węgla, który stosuje się do materiałów termolabilnych. Powszechnie znane jest również wykorzystanie sterylizacji formaldehydowej. Jest ona stosowana głównie do przedmiotów gumowych oraz elementów wytworzonych z tworzyw sztucznych. Formaldehyd jest substancją toksyczną, drażniącą oraz mutagenną, dlatego zastosowanie tej metody wymaga zachowania szczególnej ostrożności. Z kolei do sterylizacji materiałów jednorazowego użytku wykorzystuje się metody sterylizacji radiacyjnej, w której na przedmioty działa się promieniowaniem izotopów Kobaltu i Cezu.
Istnieje wiele różnych sposobów na przeprowadzenie skutecznej sterylizacji. Różnią się one warunkami, w jakich przebiega proces, wykorzystywanymi narzędziami oraz ponoszonymi kosztami. Najlepszym i najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest sterylizator na gorącą parę wodną oraz sterylizator na suche powietrze.
